৮টা কাৰণ: ভিটামিন ডি (Vitamin D) কিয় গ্ৰহণ কৰিব?

শৰীৰত ভিটামিন ডি (Vitamin D) ভূমিকা, উপকাৰিতা, অত্যাধিক সেৱনৰ ফলত হোৱা ক্ষতি, অভাৱৰ ফলত হোৱা ৰোগ, খাদ্য উৎস, অনুমোদিত পালি আৰু FAQ

ভিটামিন ডি কি? | What is Vitamin D?

ভিটামিন ডি (‘কেলচিফেৰল’ বুলিও কোৱা হয়) বুলি কলে ইয়াত চৰ্বি-দ্ৰৱণীয় চেকো-ষ্টেৰলৰ এটা গোট অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। ইয়াৰ দুটা মুখ্য প্ৰকাৰ হৈছে ভিটামিন ডি-২ আৰু ভিটামিন ডি-৩ (ভিটামিন ডি-২ আৰু ভিটামিন ডি-৩ দুয়োটা বাণিজ্যিকভাৱে সংশ্লেষণ কৰিব পাৰি আৰু আহাৰৰ পৰিপূৰক বা সুৰক্ষিত খাদ্যত পোৱা যায়)।

ভিটামিন ডি (Vitamin D)

বিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে প্ৰথমে ভিটামিন হিচাপে চিনাক্ত কৰা ভিটামিন ডি-ক এতিয়া প্ৰ’হৰমন হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হয়।

শৰীৰত ভিটামিন ডি (Vitamin D) ভূমিকা

পুষ্টি হিচাপে ভিটামিন ডি-ৰ এক অনন্য দিশ হ’ল সূৰ্যৰ পোহৰৰ ক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ইয়াক মানৱ শৰীৰে সংশ্লেষণ কৰাটো। ভিটামিন ডি-ৰ এই দ্বৈত উৎস থকা বাবে আহাৰৰ জড়িয়তে ইয়াক গ্ৰহণ কৰাটো মানুহে প্ৰায়েই আওকাণ কৰি দিছে।

ভিটামিন ডি-ক ‘চানচাইন ভিটামিন’ বুলি আখ্যা দিয়া হয়, কিয়নো ই সূৰ্যৰ সংস্পৰ্শলৈ অহাৰ সময়ত জীৱৰ ছালত প্ৰস্তুত হয়। পেশীৰ কংকাল স্বাস্থ্যৰ বাবে স্বাভাৱিক শৰীৰতত্বৰ পৰিসৰৰ ভিতৰত চিৰাম কেলচিয়ামৰ ঘনত্ব বজাই ৰাখিবলৈ ভিটামিন ডি-ৰ প্ৰয়োজন।

আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত মানৱ শৰীৰত ভিটামিন ডি (Vitamin D)-ৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু জড়িত অন্যন্য তথ্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।

Also Read: ৫+ ভিটামিন এ-ৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা | Importance of Vitamin A

মানৱ শৰীৰত ভিটামিন ডি-ৰ কাম কি? | What Vitamin D does in the Human Body?

শৰীৰত কেলচিয়ামৰ স্তৰ সন্তুলিত ৰখাটো ভিটামিন ডি-ৰ মূখ্য কাৰ্য। শৰীৰটোৱে কেলচিয়াম ভালদৰে শোষন কৰিব পাৰিলে আপোনাৰ হাড় আৰু দাঁত মজবুত আৰু সুস্থ হৈ থাকিব। সেয়ে, হাড়ৰ গঠন আৰু স্বাস্থ্যত ভিটামিন ডি-ৰ ভুমিকা গুৰুতৰ। 

শেষতীয়া কিছুমান অধ্যয়নে প্ৰমাণ কৰিছে যে কেলচিয়াম নিয়ন্ত্ৰনৰ বাহিৰেও শৰীৰত ভিটামিন ডি-ৰ অন্য অৰিহণা আছে। সেইবোৰ হʼল- 

  • টাইপ-১ ডায়েবিটিচৰ বিপদাংশা হ্ৰাস কৰা
  • পেশী আৰু হাড়ৰ বিষ উপশম কৰা
  • স্তন, মলাশয়, প্ৰষ্টেট, ডিম্বাশয়, খাদ্যনলী, আৰু লিম্ফেটিক প্ৰণালীৰ কৰ্কট ৰোগৰ বিপদাংশা হ্ৰাস কৰা
  • ৰক্তচাপ হ্ৰাস কৰা
  • নিয়ন্ত্ৰিত অগ্ন্যাশয়
  • ৰোগ প্ৰতিৰোধ প্ৰণালী নিয়ন্ত্ৰণ কৰে
  • হৃদআক্ৰমণৰ আশংকা হ্ৰাস কৰে 

ভিটামিন ডি কিয় গ্ৰহণ কৰিব লাগে? | Why should be take Vitamin D?

ভিটামিন ডি গ্ৰহণৰ মূখ্য উপকাৰিতাবোৰ তলত উল্লেখ কৰা হʼল-

১) স্বাস্থ্যকৰ হাড়

কেলচিয়াম নিয়ন্ত্ৰণ আৰু তেজত ফছফৰাছৰ স্তৰ ৰক্ষণাবেক্ষণত ভিটামিন ডি-য়ে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। স্বাস্থ্যকৰ হাড় বজাই ৰখাৰ বাবে এই কাৰকবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ।  অন্ত্ৰয়ে কেলচিয়াম উদ্দীপিত আৰু শোষণ কৰিবলৈ আৰু বৃক্কয়ে নিষ্কাশন কৰাৰ আগতে কেলচিয়াম পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ ভিটামিন ডি-ৰ প্ৰয়োজন।

২) স্বাস্থ্যৱান কেঁচুৱা

ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱ শিশুৰ উচ্চ ৰক্তচাপৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। ২০১৮ চনৰ এটা অধ্যয়নত শিশুৰ ধমনী বেৰত ভিটামিন ডি-ৰ স্তৰ কম হোৱা আৰু জঠৰতাৰ মাজত এক সম্ভাৱ্য সম্পৰ্ক পোৱা গৈছিল। ভিটামিন ডি-য়ে গ্লুকোকৰ্টিকইডৰ প্ৰদাহ-প্ৰতিৰোধী প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। এই লাভালাভে ইয়াক ষ্টেৰইড প্ৰতিৰোধী হাপানি থকা লোকসকলৰ বাবে সহায়ক চিকিৎসা হিচাপে সম্ভৱতঃ উপযোগী কৰি তোলে।

৩) স্বাস্থ্যকৰ গৰ্ভধাৰণ

২০১৯ চনৰ এক সমীক্ষাই পৰামৰ্শ দিয়ে যে ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱ থকা গৰ্ভৱতী মহিলাসকলৰ প্ৰিএকলেম্পচিয়া (Preeclampsia) হোৱাৰ আৰু আগটীয়া প্ৰসৱ হোৱাৰ অধিক বিপদাশংকা থাকিব পাৰে। চিকিৎসকসকলে গৰ্ভৱতী মহিলাৰ গৰ্ভধাৰণৰ ডায়েবেটিচ আৰু বেক্টেৰিয়াৰ ভেজিনোচিছ (Bacterial Vaginosis)-ৰ সৈতে দুৰ্বল ভিটামিন ডি স্থিতিও সম্পৰ্কিত কৰে।

৪) হাড়ৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধক

আগতে উল্লেখ কৰাৰ দৰে, ভিটামিন ডি-য়ে শৰীৰত কেলচিয়াম শোষন হোৱাত সহায় কৰি হাড়ৰ গঠন আৰু শক্তিত ভুমিকা পালন কৰে। সেয়ে স্পষ্ট কথা যে এই ভিটামিনৰ পৰ্যাপ্ত পৰিমানে আপোনাক হাড়ৰ বেমাৰ যেনে অষ্টিওপোৰোচিছ, পিঠিৰ বিষ, দাঁতৰ সমস্যা আদিৰ পৰা আতৰাই ৰাখিব।

Also Read: আৰ্থ্ৰাইটিছৰ সমস্যা: প্ৰাকৃতিকভাৱে কেনেকৈ নিয়ন্ত্ৰিত কৰিব? | Arthritis

৫) ৰোগ প্ৰতিৰোধ স্বাস্থ্য সমৰ্থন কৰে

যিসকল লোকৰ পৰ্যাপ্ত ভিটামিন ডি-ৰ স্তৰ নাই তেওঁলোকৰ সংক্ৰমণ আৰু অটোইমিউন ৰোগৰ আশংকা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে, যেনে ৰিউমেটইড আৰ্থ্ৰাইটিছ, প্ৰকাৰ-১ ডায়বেটিচ, আৰু প্ৰদাহজনক অন্ত্ৰৰ ৰোগ।

Also Read: মানৱ দেহত ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা – Immune System

৬) হৃদৰোগৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস

নিম্ন ভিটামিন ডি স্তৰ হৃদৰোগ যেনে উচ্চ ৰক্তচাপ, হৃদযন্ত্ৰৰ বিফলতা, আৰু ষ্ট্ৰোকৰ বিপদাশংকাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। কিন্তু এইটো স্পষ্ট নহয় যে ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱে হৃদৰোগত অৰিহণা যোগায় নে আপোনাৰ দীৰ্ঘম্যাদী স্থিতি থাকিলে কেৱল দুৰ্বল স্বাস্থ্য সূচায়।

৭) হতাশা হ্ৰাস 

গৱেষণাই দেখুৱাইছে যে ভিটামিন ডি-য়ে মনোভাৱ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত আৰু হতাশাৰ আশংকা হ্ৰাস কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে। এক অধ্যয়ন অনুসৰি, দেখা গৈছিল যে যিসকলে ভিটামিন ডি পৰিপূৰক প্ৰাপ্ত কৰিছিল তেওঁলোকৰ হতাশাৰ লক্ষণবোৰ উন্নত হৈছিল।

Also Read: হতাশাৰ বিৰুদ্ধে ৯টা প্ৰভাৱশালী উপায় | Depression Disorder

৮) ওজন হ্ৰাস

এক অধ্যয়নে দেখুৱাইছে যে ভিটামিন ডি-ৰ সেৱন বা আহৰণৰ সৈতে সথিক খাদ্যাভাস পালনে অতিৰিক্ত ওজন হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে।

Also Read: মেদবহুলতাৰ সমস্যা: ১২+ প্ৰভাৱশালী প্ৰতিকাৰ | Obesity Problem and Treatment

অত্যাধিক ভিটামিন ডি সেৱনৰ ফলত হোৱা ক্ষতি | Vitamin D Toxicity

ভিটামিন ডি-ৰ অতিৰিক্ততা অত্যন্ত বিৰল। সূৰ্যৰ সংস্পৰ্শৰ পৰা ভিটামিন ডি-ৰ অতিৰিক্ততা নহয় কিয়নো ছালে অতিৰিক্ত ভিটামিন ডি ধ্বংস কৰি পেলায়। এজন ব্যক্তিয়ে ভিটামিন ডি বিষাক্ততা প্ৰাপ্ত কৰাৰ একমাত্ৰ উপায় হ’ল দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে ভিটামিন ডি-ৰ অত্যাধিক উচ্চ পালি গ্ৰহণ কৰা। শৰীৰত ১৫০ ng/mL (৩২৫ nmoL/L)-তকৈ অধিক ঘনত্বৰ ভিটামিন ডি-ৰ ফলত ইয়াৰ বিষাক্ততা হ’ব পাৰে যি হাইপাৰকেলচেমিয়া (Hypercalcemia)-ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। ভিটামিন ডি বিষাক্ততা আৰু হাইপাৰকেলচেমিয়াৰ সৈতে সম্পৰ্কিত কিছুমান লক্ষণৰ ভিতৰত আছে

  • কোষ্ঠকাঠিন্য (Constipation),
  • পলিডিপচিয়া (Polydipsia),
  • পলিউৰিয়া (Polyuria),
  • বিভ্ৰান্তি (Confusion)।

Also Read: আপোনাৰ শৰীৰত ভিটামিন বি-ৰ ভূমিকা কি জানি লওঁক | Vitamin B

ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱত কি ʼ পাৰে? | Effects of Vitamin D Deficiency

ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱৰ লক্ষণবোৰত এনেধৰণৰ হʼব পাৰে-

  • নিয়মীয়া ৰোগ বা সংক্ৰমণ
  • ভাগৰ
  • হাড় আৰু পিঠিৰ বিষ
  • নিম্ন মেজাজ
  • ক্ষতিগ্ৰস্ত ক্ষত নিৰাময়
  • চুলি সৰা
  • পেশীৰ বিষ

Also Read: উদ্বেগ বিকাৰৰ সমস্যা আৰু প্ৰতিকাৰ | Anxiety Disorder and its Treatment

যদি ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱ দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে অব্যাহত থাকে, ইয়াৰ ফলত এনেধৰণৰ জটিলতা হ’ব পাৰে- 

  • কাৰ্ডিওভাস্কুলাৰ স্থিতি
  • অটোইমিউন সমস্যা
  • স্নায়বিক ৰোগ
  • সংক্ৰমণ
  • গৰ্ভধাৰণৰ জটিলতা
  • কিছুমান কৰ্কট ৰোগ, বিশেষকৈ স্তন, প্ৰষ্টেট, আৰু মলাশয়।

ভিটামিন ডি সমৃদ্ধ খাদ্য | Foods that are Rich in Vitamin D 

পৰ্যাপ্ত সূৰ্যৰ পোহৰ পোৱাটো হৈছে শৰীৰক পৰ্যাপ্ত ভিটামিন ডি প্ৰস্তুত কৰাত সহায় কৰাৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ উপায়। ভিটামিন ডি-ৰ প্ৰাচুৰ্যতা থকা খাদ্য উৎসত হৈছে-

  • চৰ্বিযুক্ত মাছ, যেনে চালমন, মেকেৰেল, আৰু টুনা
  • কণীৰ কুহুম
  • চীজ
  • গোমাংসৰ যকৃত
  • কাঠফুলা
  • সুৰক্ষিত গাখীৰ
  • সুৰক্ষিত খাদ্যশস্য আৰু ৰস

পৰামৰ্শটো হৈছে বছৰত কমেও দুবাৰ ভিটামিন ডি (২৫-হাইড্ৰক্সিভিটামিন ডি)-ৰ সঞ্চালিত প্ৰকাৰৰ স্তৰ পৰীক্ষা কৰা। বসন্তকালত এবাৰ- যিয়ে শীতকালৰ পিছত নিম্ন স্তৰ প্ৰতিফলিত কৰিব, আৰু এবাৰ শৰৎত- যিয়ে গ্ৰীষ্মকালৰ পিছত উচ্চ স্তৰ প্ৰতিফলিত কৰিব, আৰু সেই অনুসৰি পালিটো মিলাব লাগে।

Also Read: ভিটামিন চি গ্ৰহণ কৰাৰ ৮টা মূখ্য কাৰণ | Vitamin C

সামৰণি | Conclusion

উক্ত প্ৰৱন্ধটিত ভিটামিন ডি সম্বন্ধীয় তথ্য আৰু আপোনাৰ শৰীৰত ইয়াৰ গুৰুত্বৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼল। এই তথ্যবোৰ নিৰ্ভৰযোগ্য উৎস আধাৰিত। অধিক জানিবলৈ আৰু ভিটামিনৰ অভাৱ সম্বন্ধীয় কোনো সমস্যাৰ বাবে ডাক্তৰৰ কাষ চাপিব। 

Sources: NCBI Book 1, NCBI Book 2, NCBI Book 3

FAQ 

১) ভিটামিন ডি-য়ে কি কৰে?

উঃ- ভিটামিন ডি-ৰ শৰীৰত বহুতো গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্য আছে আৰু সামগ্ৰিক স্বাস্থ্য বজাই ৰখাত গুৰুত্বপূৰ্ণ। ই মস্তিষ্কয়ে ভালকৈ কাম কৰাত সহায় কৰে, শক্তিশালী হাড়ত অৰিহণা যোগায়, আৰু সংক্ৰমণৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াত সহায় কৰে। শৰীৰে তেজৰ প্ৰবাহত কেলচিয়ামৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ ভিটামিন ডি ব্যৱহাৰ কৰে।

২) মানুহৰ শৰীৰটো সূৰ্যৰ পোহৰৰ পৰা ইয়াৰ ভিটামিন ডি প্ৰাপ্ত কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে নেকি?

উঃ- হয়, যেতিয়া ছালখন সূৰ্যৰ পোহৰৰ সংস্পৰ্শলৈ আহে তেতিয়া শৰীৰে নিজে ভিটামিন ডি প্ৰস্তুত কৰে। ভিটামিন ডি পৰিপূৰক গ্ৰহণ কৰাটো ভিটামিন ডি প্ৰাপ্ত কৰাৰ আন এটা উপায়। কিছুমান খাদ্যত ভিটামিন ডি থাকে, কিন্তু কেৱল খাদ্যই পৰ্যাপ্ত ভিটামিন ডি প্ৰদান নকৰে।

৩) ‘ৰিকেটচ’ কি?

উঃ- ‘ৰিকেটচ’ হৈছে শিশু আৰু কিশোৰৰ এক ৰোগ যি বৰ্ধিত হাড়ক প্ৰভাৱিত কৰে। ইয়াৰ ফলত কোমল, দুৰ্বল হাড় হয় যাৰ ফলত বিকৃতি আৰু চুটি উচ্চতা হ’ব পাৰে। হাড়ে সঠিকভাৱে কেৱচিয়াম গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰিলে ইয়াৰ বৃদ্ধি প্ৰভাৱান্বিত হয় ফলত ৰিকেটচ হয়। কেতিয়াবা গুৰুতৰ পৰিস্থিতিত শ্বাসতন্ত্ৰ বিফল হʼবও পাৰে।

৪) এজন ব্যক্তিৰ অত্যাধিক ভিটামিন ডি থাকিব পাৰে নেকি?

উঃ- পাৰে, অত্যাধিক ভিটামিন ডি থকাটো সম্ভৱ। এইটো সচৰাচৰ হয় যেতিয়া মানুহে অত্যাধিক ভিটামিন ডি পৰিপূৰক গ্ৰহণ কৰে। ভিটামিন ডি বিষাক্ততাৰ লক্ষণবোৰৰ ভিতৰত অন্তৰ্ভুক্ত থাকিব পাৰে ভোক হ্ৰাস, ওকালি অহা, বমি, দুৰ্বলতা, কোষ্ঠকাঠিন্য, আৰু ওজন হ্ৰাস। অত্যাধিক ভিটামিন ডি-য়ে কেলচিয়ামৰ স্তৰ বৃদ্ধি কৰিব পাৰে যাৰ ফলত হৃদযন্ত্ৰৰ ছন্দৰ ব্যাঘাত, বিভ্ৰান্তি, আৰু ভ্ৰম হ’ব পাৰে।

৫) ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱৰ সৈতে কি জটিলতা বা বিপদাশংকা জড়িত?

উঃ- ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱৰ ফলত নিম্নলিখিত ধৰণে বিভিন্ন দীৰ্ঘম্যাদী ৰোগ হ’ব পাৰে:

  • হৃদযন্ত্ৰ, স্তন বা অন্ত্ৰৰ কৰ্কট ৰোগ
  • মধুমেহ /ডাইবেটিচ
  • মাল্টিপল স্ক্লেৰোচিছ

৬) ভিটামিন ডি-য়ে ওজন হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে নেকি?

উঃ- হয়, মিলান বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ভিটামিন ডি পৰিপূৰক গ্ৰহণ কৰাৰ ফলত ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱ থকা মেদবহুল আৰু অধিক ওজনৰ লোকৰ ওজন হ্ৰাস হৈছে। গৱেষকসকলে বিশ্বাস কৰে যে ভিটামিন ডি পৰিপূৰকে ওজন হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে আৰু কম কেলৰি যুক্ত আহাৰৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰে। গৱেষকসকলে পৰামৰ্শ দিয়ে যে মেদবহুল লোকসকলক ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱৰ বাবে পৰীক্ষা কৰিব লাগে আৰু যদি অৱস্থাটো থাকে, পৰিপূৰক গ্ৰহণ কৰা আৰম্ভ কৰিব লাগে।

৭) ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱৰ বিভিন্ন কাৰকবোৰ কি?

উঃ- ভিটামিন ডি-ৰ অভাৱৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ হৈছে সূৰ্যৰ সংস্পৰ্শলৈ কমকৈ অহাটো; অৱশ্যে, অন্য কাৰকো হʼব পাৰে। এইবোৰৰ ভিতৰত আছে-

  • চানব্লক অত্যাধিক ব্যৱহাৰ কৰা
  • গৰ্ভধাৰণ
  • মেদবহুলতা
  • স্তন্যপান কৰাই থকা
  • পাঁচ বছৰবয়সৰ তলৰ হোৱা
  • গাঢ় ছাল থকা লোক
  • ঘৰৰ ভিতৰত দীঘলীয়া সময় অতিবাহিত কৰা

Writer: Aparna Singha

Leave a Reply