ডায়েৰিয়াৰ সমস্যা, বিৱৰণ, কাৰণ, লক্ষণ, ধৰণ, ঘৰুৱা উপায়, চিকিতসা আৰু সঘনাই উদ্ভৱ হোৱা প্ৰশ্নৰ উত্তৰ | Problem of Diarrhea and its Treatment
পৰিচয় | Introduction
ডায়েৰিয়া (Diarrhea)-ক দিনত তিনি বা ততোধিক ঢিলা বা পানীযুক্ত শৌচ বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়। সংক্ৰমণৰ ফলত সাধাৰণতে তীব্ৰ ডায়েৰিয়া হয়।
ডায়েৰিয়াৰ ম্যাদ দীৰ্ঘম্যাদী হোৱাৰ লগে লগে অসংক্ৰামক ব্যুৎপত্তি অধিক সচৰাচৰ হয়। চিকিৎসা আৰু ব্যৱস্থাপনাৰ ম্যাদ নিৰ্দিষ্ট ব্যুৎপত্তিৰ ওপৰত আধাৰিত। সংক্ৰামক ডায়েৰিয়া প্ৰতিৰোধত সংক্ৰমণ বিয়পা প্ৰতিহত কৰিবলৈ সঠিক হাত ধোৱা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।
ডায়েৰিয়াৰ সমস্যা আৰু প্ৰতিকাৰ
নোৰোভাইৰাছ (Norovirus) সকলো সংক্ৰামক ডায়েৰিয়াৰ প্ৰায় এক-পঞ্চমাংশৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, শিশু আৰু প্ৰাপ্তবয়স্ক দুয়োৰে ক্ষেত্ৰত একে প্ৰচলনৰ সৈতে, আৰু উন্নয়নশীল দেশবোৰত বছৰি ২০০,০০০ ৰো অধিক মৃত্যু হোৱাৰ আকলন কৰা হৈছে। ঐতিহাসিক ভাৱে, বিশ্বব্যাপী সৰু শিশুৰ ক্ষেত্ৰত ৰোটাভাইৰাছ (Rotavirus) হৈছে গুৰুতৰ ৰোগৰ আটাইতকৈ সচৰাচৰ কাৰণ। ৰোটাভাইৰাছ টিকাকৰণ কাৰ্যসূচীয়ে ৰোটাভাইৰাছৰ সৈতে সম্পৰ্কিত ডায়েৰিয়া ৰোগীৰ প্ৰচলন হ্ৰাস কৰিছে। ইউৰোপত, আলচাৰেটিভ কোলাইটিছ আৰু ক্ৰ’ন ৰোগৰ ঘটনা আলচাৰেটিভ কোলাইটিছত প্ৰতি ১০০,০০০ ব্যক্তি-বছৰত ৬.০ ৰ পৰা আৰু ১৯৬২ চনত ক্ৰ’ন ৰোগত প্ৰতি ১০০,০০০ ব্যক্তি-বছৰত ১.০ ৰ পৰা প্ৰতি ১০০,০০০ ব্যক্তি-বছৰত ৯.৮ লৈ আৰু প্ৰতি ১০০,০০০-২০ বছৰত ৬.৩ লৈ সামগ্ৰিকভাৱে বৃদ্ধি হৈছে।
এই প্ৰৱন্ধটিত আগলৈ ডায়েৰিয়াৰ দ্বাৰা উত্থাপিত অন্যন্য সমস্যা আৰু এইবোৰৰ সৈতে জড়িত তথ্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।
Read Also: বীটৰ উপকাৰিতা | Benefits of Beetroot
ডায়েৰিয়াৰ সমস্যা কাৰণ | Causes of Diarrhea
ডায়েৰিয়াৰ মূখ্যতঃ দুটা ধৰণ বা টাইপ থাকে – তীব্ৰ আৰু দীৰ্ঘ্যম্যাদী। তীব্ৰ ডায়েৰিয়া সাধাৰণতে ভাইৰাছৰ সংক্ৰমণৰ বাবে হয় আৰু দীৰ্ঘ্যম্যাদী ডায়েৰিয়া দুৰ্শোষণ, প্ৰদাহজনক অন্ত্ৰৰ ৰোগ, আৰু ঔষধৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ ফলত হোৱা দেখা যায়। এইবোৰৰ উপৰিও কিছুমান কাৰকে ডায়েৰিয়াৰ সমস্যাক প্ৰেৰিত কৰিব পাৰে। সেইবোৰ হৈছে-
- সুৰাৰ অপব্যৱহাৰ/অত্যাধিক সুৰাপান
- কিছুমান খাদ্যৰ প্ৰতি এলাৰ্জি
- মধুমেহ/ডাইবেটিচ
- অন্ত্ৰৰ ৰোগ (যেনে ক্ৰ’নৰ ৰোগ বা আলচাৰেটিভ কোলাইটিছ)
- পাচন তন্ত্ৰক বিচলিত কৰা খাদ্য খোৱা
- বেক্টেৰিয়া (বেছিভাগ প্ৰকাৰৰ খাদ্য বিষক্ৰিয়াৰ কাৰণ) বা অন্যান্য জীৱৰ দ্বাৰা সংক্ৰমণ
- ৰেচক অপব্যৱহাৰ
- অত্যাধিক সক্ৰিয় থাইৰইড (হাইপাৰথাইৰইডিজম)
- বিকিৰণ চিকিৎসা
- দৌৰা (কিছুমান লোকৰ “দৌৰবিদৰ ডায়েৰিয়া” হয় যিবোৰ স্পষ্ট নহয়।)
- কিছুমান কৰ্কট ৰোগ
- আপোনাৰ পাচন তন্ত্ৰৰ অস্ত্ৰোপচাৰ আদি।
ডায়েৰিয়াৰ ধৰণ | Types of Diarrhea
ডায়েৰিয়াৰ সমস্যা ৩ প্ৰকাৰৰ হʼব পাৰে-
১) তীব্ৰ ডায়েৰিয়া- আটাইতকৈ সচৰাচে হোৱা তীব্ৰ ডায়েৰিয়া হৈছে ঢিলা পানীযুক্ত ডায়েৰিয়া যি একৰ পৰা দুই দিন থাকে। সাধাৰণতে এই প্ৰকাৰক চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন নহয়, ই কেইদিনমানৰ পিছত নিজেই আঁতৰি যায়।
৩) নিৰন্তৰ ডায়েৰিয়া- এই ধৰণৰ ডায়েৰিয়া সাধাৰণতে কেইবা সপ্তাহ ধৰি থাকে। এই ম্যাদ দুইৰ পৰা চাৰি সপ্তাহ পৰ্যন্ত হʼব পাৰে।
২) দীৰ্ঘম্যাদী ডায়েৰিয়া- চাৰি সপ্তাহতকৈ অধিক সময় থকা বা দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে নিয়মীয়াকৈ অহা আৰু যোৱা ডায়েৰিয়াক দীৰ্ঘম্যাদী ডায়েৰিয়া বুলি কোৱা হয়। দীৰ্ঘ্যম্যাদী ডায়েৰিয়াৰো ৩টা প্ৰকাৰ পোৱা যায়-
- পানীযুক্ত- লেক্টোজ অসহিষ্ণুতা হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পানীযুক্ত ডায়েৰিয়া যাৰ ফলত অন্ত্ৰৰ লুমেনত পানী ৰৈ যায়। ৰোগীসকলৰ সাধাৰণতে পানীযুক্ত ডায়েৰিয়াৰ সৈতে ফুলা আৰু পেট ফুলা লক্ষণ থাকে। লেক্টেজ এনজাইমৰ দ্বাৰা অন্ত্ৰত লেক্টোজ ভাঙি যায়। উপজাত সামগ্ৰীবোৰ এপিথেলিয়াল কোষৰ দ্বাৰা সহজে শোষণ কৰা হয়। যেতিয়া লেক্টেজ হ্ৰাস বা অনুপস্থিত হয়, লেক্টোজ শোষণ কৰিব নোৱাৰি, আৰু ই অন্ত্ৰৰ লুমেনত থাকে। লেক্টোজ অস্ম’টিকেলি-সক্ৰিয়, আৰু ই পানী ধৰি ৰাখে আৰু আকৰ্ষিত কৰে যাৰ ফলত পানী যুক্ত ডায়েৰিয়া হয়।
- চৰ্বিযুক্ত (অপশোষণ)-চৰ্বিযুক্ত ডায়েৰিয়াৰ সচৰাচৰ কাৰণবোৰৰ ভিতৰত আছে চিলিয়াক ৰোগ আৰু দীৰ্ঘম্যাদী পেনক্ৰিয়াটাইটিছ। অগ্ন্যাশয়ে খাদ্য ভাঙি যোৱাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় এনজাইম মুকলি কৰে। এনজাইমবোৰ অগ্ন্যাশয়ৰ পৰা মুকলি কৰা হয় আৰু চৰ্বি, কাৰ্বোহাইড্ৰেট আৰু প্ৰ’টিন হজম কৰাত সহায় কৰে। এবাৰ ভাঙি যোৱাৰ পিছত, সামগ্ৰীবোৰ অন্ত্ৰত গ্ৰহণৰ বাবে উপলব্ধ। দীৰ্ঘম্যাদী পেনক্ৰিয়াটাইটিছ থকা ৰোগীসকলৰ পৰ্যাপ্ত এনজাইম মুকলি নহয় যাৰ ফলত দুৰ্শোষণ হয়। লক্ষণবোৰৰ ভিতৰত প্ৰায়ে চৰ্বি ৰক্ষা হোৱাৰ ফলত পেটৰ ওপৰৰ বিষ, পেট ফুলা, আৰু দুৰ্গন্ধযুক্ত, ডাঙৰ শেঁতা শৌচ অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।
- সংক্ৰামক- বেক্টেৰিয়া আৰু ভাইৰেল ডায়েৰিয়াত, পানীযুক্ত শৌচ হৈছে অন্ত্ৰৰ এপিথেলিয়ামৰ আঘাতৰ ফলত। এপিথেলিয়াল কোষবোৰে অন্ত্ৰৰ নলীটো ৰেখাবদ্ধ কৰে আৰু পানী, ইলেক্ট্ৰলাইট আৰু অন্যান্য চোলুট শোষণ কৰাত সহায় কৰে। সংক্ৰামক ব্যুৎপত্তিৰ ফলত এপিথেলিয়াল কোষবোৰৰ ক্ষতি হয় যাৰ ফলত অন্ত্ৰৰ পাৰমাণৱিকতা বৃদ্ধি হয়। ক্ষতিগ্ৰস্ত এপিথেলিয়াল কোষবোৰে অন্ত্ৰৰ লুমেনৰ পৰা পানী শোষণ কৰিবলৈ অক্ষম হয় যাৰ ফলত শৌচ ঢিলা হয়।
ডায়েৰিয়াৰ লক্ষণ | Symptoms of Diarrhea
ডায়েৰিয়াৰ সমস্যাৰ সাধাৰণ লক্ষণবোৰৰ ভিতৰত আছে –
- পেটৰ বিষ
- ফুলা
- ওকালি অহা
- বমি
- জ্বৰ
- শৌচত তেজ
- শৌচত শ্লেষ্মা
- অন্ত্ৰৰ চলাচল কৰাৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তা
ডায়েৰিয়াৰ ঘৰুৱা উপায় | Home Remedies for Diarrhea
১) শৰীৰটোৰ আৰ্দ্ৰতা বজাই ৰাখক:
যেতিয়া আপোনাৰ ডায়েৰিয়া হয় তেতিয়া শৰীৰত পানীৰ সঠিক পৰিমাণ বজাই ৰখাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ডায়েৰিয়াৰ পৰা হোৱা ডিহাইড্ৰেচন সৰু শিশু আৰু ডাঙৰ প্ৰাপ্তবয়স্কৰ ক্ষেত্ৰত মাৰাত্মক হ’ব পাৰে। ডায়েৰিয়াৰ সন্মুখীন হোৱা নৱজাতকক স্তন্যপান কৰোৱা অব্যাহত ৰাখিব লাগে। শিশুৰ বাবে উপলব্ধত মৌখিক দ্ৰৱ্য, যেনে- পেডিয়ালাইট, ডায়েৰিয়া থকা শিশুৰ বাবে পছন্দৰ পৰামৰ্শ দিয়া তৰল। কম পৰিমাণৰ হাইড্ৰেচন সমাধান সঘনাই দিব লাগে।
সুৰা জাতীয় দ্ৰৱ্য, গাখীৰ, চডা, আৰু অন্যান্য কেফেইনযুক্ত পানীয় এনে স্থিতিত গ্ৰহন কৰিব নালাগে, কিয়নো সেইবোৰে আপোনাৰ লক্ষণবোৰৰ অৱনতি ঘটাব পাৰে।
Read Also: নাৰিকলৰ আশ্চৰ্যজনক উপকাৰিতা | Benefits of Coconut
২) প্ৰʼবায়টিক গ্ৰহণ কৰক:
প্ৰ’বায়োটিক হৈছে “ভাল” বেক্টেৰিয়াৰ উৎস যি আপোনাৰ অন্ত্ৰৰ নলীত এক স্বাস্থ্যকৰ অন্ত্ৰৰ পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰাত অৰিহণা যোগায়। আপোনাৰ অন্ত্ৰৰ নলীত বাস কৰা ভাল বেক্টেৰিয়াবোৰ আপোনাৰ গেষ্ট্ৰোইনটেষ্টিনেল প্ৰণালীৰ স্বাভাৱিক কাৰ্যকলাপৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়। এইবোৰে আপোনাৰ অন্ত্ৰক সংক্ৰমণৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। অন্ত্ৰত বেক্টেৰিয়াৰ ভাৰসাম্য পুনৰুদ্ধাৰ কৰি প্ৰ’বায়োটিকে ডায়েৰিয়াত সহায় কৰিব পাৰে। প্ৰ’বায়োটিক আচাৰৰ দৰে অন্যা কিন্বিত খাদ্য, দৈ, জলফাই, বহুদিন থোৱা কোমল চীজ, কʼটেজ চীজ, দাৰ্ক চʼকʼলেট আদিত পোৱা যায়, তাৰোপৰি প্ৰ’বায়োটিকৰ পাউদাৰ বা বড়িও পোৱা যায়।
৩) কম পৰিমাণে আঁহযুক্ত খাদ্য খাওঁক:
কিছুমান খাদ্যই ডায়েৰিয়াৰ লক্ষণবোৰ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব পাৰে আৰু নিশ্চিত কৰিব পাৰে যে আপোনাৰ স্বাস্থ্য খোৱাৰ পৰা অৱনতি নহয়। এনে খাদ্যৰ ভিতৰত আছে কম পৰিমাণে আহঁযুক্ত খাদ্য, যেনে- ভাত, বইল বা জুইত দিয়া আলু, জুইত দিয়া কুকুৰা মাংস, কুকুৰা মঙহৰ আঞ্জা অʼটমিল, টʼষ্ট আদি।
৪) কিছুমান খাদ্য পৰিহাৰ কৰক:
ডায়েৰিয়া হোৱা লোকসকলৰ ক্ষেত্ৰত ভজা আৰু তেলযুক্ত খাদ্য খোৱাটো শৰীৰৰ পক্ষে সুৰক্ষিত নহয়। আপুনি উচ্চ-আঁহযুক্ত খাদ্য যেনে- ব্ৰাণ আৰু লগতে ফল আৰু পাচলি সীমিত কৰাৰ কথাও বিবেচনা কৰা উচিত যি ফুলা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। পৰিহাৰ কৰিব লগা খাদ্যবোৰৰ ভিতৰত আছে – সুৰা, কৃত্ৰিম মিঠাই (চুইংগাম, ডায়েট কোমল পানীয় আৰু চেনী বিকল্পত পোৱা যায়)বীন, বেৰী, ব্ৰকলি, বন্ধাকবি, ফুলকবি, বুটমাহ, কফি, মাকৈ, আইচ ক্ৰীম, সেউজীয়া শাক পাচলি, গাখীৰ, মটৰ, জলকীয়া, প্ৰুন, চাহ আদি।
Read Also: স্বাস্থ্যৰ বাবে বাঁহ গাজৰ উপকাৰিতা | Benefits of Bamboo shoot
ডায়েৰিয়াৰ জটিলতা | Complications of Diarrhea
ডায়েৰিয়াৰ দুটা গুৰুতৰ সমস্যা বা জটিলতা হৈছে-
১) ডিহাইড্ৰেচন (গুৰুতৰ আৰু সঘনাই হোৱা ডায়েৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত) আৰু
২)দুৰ্শোষণ (দীৰ্ঘম্যাদী ডায়েৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত)।
ডায়েৰিয়াই অন্তৰ্নিহিত দীৰ্ঘম্যাদী স্থিতিৰ এক বিস্তৃত পৰিসৰ সূচিত কৰিব পাৰে। ৰোগ নিৰ্ণয় আৰু চিকিৎসাই অধিক সমস্যা প্ৰতিহত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত আপোনাক ডায়েৰিয়াৰ সমস্যা আৰু জড়িত তথ্যৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা হʼল। এই তথ্যবোৰ কেৱল আপোনাৰ জ্ঞানাৰ্থেহে জনোৱা হʼল। আশা কৰো এই তথ্যবোৰে আপোনাক উপকৃত কৰিব।
Sources: NCBI
FAQ
১) ডায়েৰিয়া কি?
উঃ- ডায়েৰিয়া হৈছে এক অন্ত্ৰৰ বিকাৰ যাৰ লক্ষণ হৈছে মলাশয়ত গতিশীলতা বৃদ্ধি হোৱাৰ ফলত অস্বাভাৱিক তৰলতা আৰু শৌচ নিষ্কাশনৰ সঘনতা; এনে অন্তৰ্নিহিত বিকাৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ লক্ষণ হ’ব পাৰে- ডিচেণ্টেৰিক ৰোগ, লেক্টোজ অসহিষ্ণুতা, জি.আই. টিউমাৰ, আৰু প্ৰদাহজনক অন্ত্ৰৰ ৰোগ। ডায়েৰিয়া হৈছে পানীযুক্ত শৌচৰ উত্তৰণ। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে শৰীৰৰ পৰা তৰল আৰু লৱণ সোনকালে হেৰাই যাব পাৰে। শিশুৰ শৰীৰ শুকান হৈ পৰে (ডিহাইড্ৰেটেড) আৰু ই অতি বিপদজনক আৰু মৃত্যু পৰ্যন্ত ঘটাব পাৰে।
২) ডিহাইড্ৰেচন কি?
উঃ- ডিহাইড্ৰেচন হৈছে ডায়েৰিয়াৰ জৰিয়তে পানী আৰু শৰীৰৰ লৱণ হেৰুওৱা। মানৱ শৰীৰক সঠিকভাৱে কাম কৰিবলৈ পৰ্যাপ্ত তেজ আৰু অন্যান্য তৰল বজাই ৰাখিবলৈ পানীৰ প্ৰয়োজন। যদি আপোনাৰ শৰীৰে আপুনি পান কৰাতকৈ যথেষ্ট অধিক তৰল হেৰুৱায়, আপুনি ডিহাইড্ৰেটেড হৈ পৰে। আপুনি বিভিন্ন ধৰণে তৰল হেৰুৱাব পাৰে-
- প্ৰস্ৰাৱ কৰোঁতে
- যেতিয়া আপুনি বমি কৰে বা ডায়েৰিয়া হয়
- ঘাম ওলোৱাৰ সময়ত
- স্বাভাৱিক উশাহ-নিশাহৰ সময়ত হাঁওফাঁওৰ পৰা।
তৰলৰ সৈতে, আপোনাৰ শৰীৰে ইলেক্ট্ৰলাইটহে হেৰুৱায়, যিবোৰ সাধাৰণতে তেজ, অন্যান্য তৰল আৰু কোষত পোৱা লৱণ।
৩) ডিহাইড্ৰেচন কেনেকৈ সৃষ্টি হয়?
উঃ- ডিহাইড্ৰেচনৰ সচৰাচৰ কাৰণবোৰ হৈছে- যথেষ্ট ডায়েৰিয়া আৰু বমি। যদি আপুনি ৰোগৰ সময়ত, কঠোৰ ব্যায়ামৰ সময়ত বা পিছত বেছি যথেষ্ট পৰিমাণে পনীয় দ্ৰৱ্য পান তেনেহ’লে ডিহাইড্ৰেচন হ’ব পাৰে। শৰীৰৰ অতিৰিক্ত তৰল (মূত্ৰনলী) নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ তৰল হ্ৰাস কৰা ঔষধবোৰ এক সাধাৰণ দীৰ্ঘম্যাদী কাৰণ।
৪) ORT-য়ে কেনেকৈ কাম কৰে?
উঃ- তীব্ৰ ডায়েৰিয়া সাধাৰণতে কেৱল কেইদিনমানহে থাকে। ORT-য়ে ডায়েৰিয়া বন্ধ নকৰে, কিন্তু ই হেৰুওৱা তৰল আৰু অত্যাৱশ্যকীয় লৱণবোৰৰ স্থান শৰীৰত পূৰণ কৰে আৰু এনেদৰে ডিহাইড্ৰেচন প্ৰতিৰোধ বা চিকিৎসা কৰি বিপদ হ্ৰাস কৰে। ORH দ্ৰৱণত থকা গ্লুকোজে অন্ত্ৰক তৰল আৰু লৱণবোৰ অধিক দক্ষতাৰে শোষণ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে। ORT কেৱল তীব্ৰ পানীযুক্ত ডায়েৰিয়াত ভুগি থকা ৯০-৯৫% ৰোগীৰ বাবে এক কাৰ্যকৰী চিকিৎসা, কাৰণ নিৰ্বিশেষে, ই আটাইতকৈ গুৰুতৰ ঘটনাৰ বাহিৰে আন সকলোবোৰতে শিৰাত ড্ৰিপ থেৰাপী অপ্ৰয়োজনীয় কৰি তোলে।
৫) ঋতুস্ৰাৱৰ সময়ত ডায়েৰিয়া কিয় হয়?
উঃ- কিছুমান মহিলাৰ ঋতুস্ৰাৱৰ সময়ত ডায়েৰিয়া হʼব পাৰে, যি তেওঁলোকৰ ঋতুস্ৰাৱৰ সম্পৰ্কত মাহিলী হয়। ঋতুস্ৰাৱৰ সময়ত হোৱা হৰমনৰ পৰিৱৰ্তন ঋতুস্ৰাৱ-সম্পৰ্কীয় ডায়েৰিয়াৰ কাৰণ হ’ব পাৰে।
Writer: Aparna Singha