মূৰত ওকনি হʼলে কৰিবলগীয়া উপায় | Lice Treatment

Lice (ওকনি) কি?, এইবোৰৰ প্ৰকাৰ, ওকনি হোৱাৰ কাৰণ, লক্ষণ, প্ৰতিৰোধ, চিকিৎসা, ঘৰুৱা তথা প্ৰাকৃতিক প্ৰতিকাৰ, ঔষধ, সাম্ভাৱ্য জটিলতাসমূহ আৰু FAQ | Lice Treatment  

ওকনি কি? | What is Lice?

ওকনি (Lice) হৈছে সৰু পৰজীৱী যি আমাৰ চুলিত বাস কৰে আৰু মূৰৰ ছালৰ পৰা তেজ খায় জীয়াই থাকে। এইবোৰে কামোৰিলে খজুৱতি হয় আৰু বহুলোকে ইয়াক যথেষ্ট ঘৃণনীয় বুলি বিচাৰ কৰে। 

ওকনি lice

মূৰৰ ওকনিয়ে বেছিভাগ চুলিৰ শিপাৰ ওচৰত, মূৰৰ ছালত কণী দিয়ে আৰু বংশ বিস্তাৰ কৰে। এই কণীবোৰক ‘নিট’ বুলি কোৱা হয়। পৰৱৰ্তী প্ৰজন্মই সাধাৰণতে এসপ্তাহৰ ভিতৰত পোৱালি উলিয়ায়। 

ওকনিৰ সমস্যা আৰু ইয়াৰ প্ৰতিকাৰ

এই ওকনিবোৰ দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি হয় আৰু বিয়পে। এইবোৰ প্ৰায়েই সৰু লʼৰা-ছোৱালীৰ খেল প্ৰাংগন বা শিক্ষানুষ্ঠানত অধিক সহজে এজনৰ পৰা আনজনলৈ বিয়পে বুলি প্ৰতিবেদন কৰা হয়। এইবোৰে যেনেকৈ চুলিৰ গুৰিত থিতাপি লয় তেনেতৈকে সঠিক যত্ন আৰু পৰিষ্কাৰ পৰিচন্নতাৰ ফলত আতৰিও যায়। এই বিৰক্তিকৰ পৰজীৱীবোৰৰ পৰা পৰিত্ৰাণ পোৱাৰ কেইবাটাও চিকিৎসা বা ঘৰুৱা উপায় আছে। 

মূৰৰ ওকনি একেবাৰে সচৰাচৰ হয়, বিশেষকৈ ৩ ৰ পৰা ১২ বছৰ বয়সৰ শিশুৰ ক্ষেত্ৰত।  কিণ্ডাৰগাৰ্টেন, ডে কেয়াৰ চেণ্টাৰ আৰু বিদ্যালয়ত প্ৰাদুৰ্ভাৱ হোৱাটোও সচৰাচৰ হয়। গ্ৰীষ্মৰ বিৰতিৰ পিছত প্ৰথম কেইমাহমানত ওকনিৰ আগমন দেখা যায় – অৰ্থাৎ গ্ৰীষ্মকালৰ শেষৰ ফালে। খজুৱতি আৰু বিৰক্তিকৰ অনুভূতিৰ বাহিৰে ওকনি বৰ বেছি ক্ষতিকাৰক নহয় আৰু কোনো ৰোগ বহন নকৰে। কিন্তু সংখ্যাত বেছি হʼলে এইবোৰে ব্যক্তিগত সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। 

আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত মূৰৰ ওকনি (Lice)-ৰ সমস্যা, ইয়াৰ পৰা পৰিত্ৰাণৰ উপায় আৰু জড়িত তথ্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।

Also Read: চুলি স্বাস্থ্যবান আৰু যতন – চুলিসৰা সমস্যা সমাধান

ওকনি ধৰণ | Types of Lice

মূৰৰ ওকনিৰ তিনিটা প্ৰকাৰ বিদ্যমান- 

  • নিট (Nit)
  • নিম্ফ (Nymph) 
  • পৰিপক্ক প্ৰাপ্তবয়স্ক (Mature Adults)

‘নিট’ হৈছে ওকনিৰ কণী যি চুলিৰ গুৰিৰ সৈতে সংলগ্ন হয় আৰু সাধাৰণতে এসপ্তাহৰ ভিতৰত পোৱালি ওলায়। এই ক্ষুদ্ৰতম কণীবোৰ উফিৰ সৈতে ভুল বুজিবলৈ সহজ।

ওকনি হোৱাৰ কাৰণ | Causes of Getting Lice

শিশুৰ ক্ষেত্ৰত মূৰৰ ওকনি আটাইতকৈ সচৰাচৰ হয়। সেইবোৰ প্ৰায় সদায়ে প্ৰত্যক্ষ শৰীৰৰ সংস্পৰ্শৰ জৰিয়তে বিয়পি পৰে, উদাহৰণ স্বৰূপে যেতিয়া শিশুৱে একেলগে খেলে।

যদিও কিছুমান লোকে ভাবে যে মূৰৰ ওকনি হৈছে অপৰিচ্ছন্নতাৰ লক্ষণ, ওকনিয়ে আপোনাৰ চুলি পৰিষ্কাৰ নে লেতেৰা সেয়া গুৰুত্ব নিদিয়ে। এইবোৰে কেৱল তেজ খায়। গতিকে যিকোনো লোকৰে মূৰত ওকনি হʼব পাৰে।

ল’ৰাতকৈ ছোৱালীৰ এই সমস্যাটো হোৱাৰ সম্ভাৱনা কিছু বেছি। চুলিৰ দৈৰ্ঘ্যই মূৰত ওকনি হোৱাৰ আশংকাৰ ওপৰত কোনো প্ৰভাৱ পেলাব নোৱাৰে – কিন্তু দীঘল, ডাঠ আৰু কেকুড়া চুলিত পৰজীৱী বিচাৰি পোৱাটো অধিক কঠিন।

Also Read: নাৰিকল তেলৰ উপকাৰিতা: ১১টা ঔষধীয় ব্যৱহাৰ | Coconut Oil Benefits

ওকনি হোৱাৰ লক্ষণ | Symptoms of Lice affected head

মূৰৰ ওকনি সদায়ে তৎক্ষণাৎ লক্ষণীয় নহয়। অৱশ্যে, নিম্নলিখিত লক্ষণবোৰ হ’ব পাৰে–

  • আপোনাৰ মূৰৰ ছালত জিনজিননি বা আপোনাৰ চুলিত কিবা চলাচল কৰি থকা অনুভৱ
  • ওকনিয়ে কামুৰিলে খজুৱতি, আৰু ছালৰ খজুৱতি হোৱা স্থানবোৰত বিষ হোৱা
  • খজুৱতিৰ বাবে টোপনি যোৱাত সমস্যা হয় কিয়নো এইবোৰ ৰাতিহে বেছিকৈ সক্ৰিয় হয়।

Also Read: কেমোমাইল তেল: ১৫টা ঔষধীয় উপকাৰিতা | Chamomile Oil Benefits

ওকনি প্ৰতিৰোধ কেনেকৈ কৰিব? | How can you prevent Lice?

মূৰৰ ওকনি প্ৰতিৰোধ কৰাৰ কোনো নিশ্চিত উপায় নাই। কিন্তু কিছুমান উপায়েৰে আপোনি ইয়াক বিয়পাৰ পৰা বাধা দিব পাৰে। ওকনিবোৰ প্ৰায় সদায়েই পোনপটীয়াকৈ মূৰৰ পৰা মূৰৰ সংস্পৰ্শৰ জৰিয়তে বিয়পি পৰে।

যিহেতু মূৰৰ ওকনিবোৰক প্ৰতি ২ ৰ পৰা ৪ ঘণ্টাত তেজ খোৱাৰ প্ৰয়োজন হয়, সেয়ে এইবোৰে সাধাৰণতে মূৰৰ ছালৰ পৰা বহু দূৰত জীয়াই থাকিব নোৱাৰে। যদি মূৰৰ ছালৰ পৰা বহুদেৰিলৈ আতৰি থাকে তেন্তে এইবোৰ নিজেই মৰি যাব।

আনহাতে, কণীবোৰ মূৰৰ ছালৰ ওচৰত থাকিবলগীয়া হয় কিয়নো এইবোৰক নিম্ফত পৰিৱৰ্তন হʼবলৈ ছালৰ পৰা গৰম তাপমাত্ৰাৰ প্ৰয়োজন। গতিকে চুলিত ব্যৱহাৰ কৰা বস্তুবোৰৰ সংস্পৰ্শৰ জৰিয়তে ওকনি বিয়পাৰ সম্ভাৱনা নাথাকে। তথাপি বিয়পাৰ এই ধৰণটোক সম্পূৰ্ণৰূপে অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰি। 

সুৰক্ষিত দিশত থাকক, সাৱধানতা বহন কৰক আৰু নিশ্চিত কৰক যে আপোনাৰ শিশুৱে টুপী, স্কাৰ্ফ বা হেয়াৰব্ৰাছৰ দৰে বস্তুবোৰ ভাগ-বতৰা নকৰে। ইয়াৰ বাহিৰে আপোনি নিম্নলিখিত উপায়বোৰ কৰিব পাৰে-

  • গৰম পানী আৰু চাবোনৰ সৈতে ফণী, ব্ৰাছ আৰু চুলিৰ আনুষঙ্গিক সামগ্ৰী ভালদৰে পৰিষ্কাৰ কৰিব আৰু সেইবোৰক কেইদিনমানৰ বাবে বেলেগকৈ থৈ দিব,
  • ব্যৱহৃত বিচনা, স্লিপিং বেগ, কাপোৰ আৰু টাৱেল ৬০ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছত বা ড্ৰায়াৰত ৰাখক নহলে ধুই দিয়ক। 
  • যিবোৰ কাপোৰ আৰু পুতলা ধুব নোৱাৰে সেইবোৰক প্লাষ্টিক বেগত বন্ধ কৰি 60 ডিগ্ৰী চেলচিয়াছ তাপমাত্ৰাত ২,৩ দিনৰ বাবে থৈ দিব।

পোহনীয়া জন্তুবোৰ ওকনিৰ পৰা সুৰক্ষিত, এইবোৰ কেৱল মানুহৰ মূৰতহে জীয়াই থাকে। সেয়ে এই ক্ষেত্ৰত আপোনাৰ ঘৰ বীজাণুমুক্ত কৰাৰ বাবে কোনো কীটনাশক ব্যৱহাৰ কৰাটো প্ৰয়োজনীয় নহয়।

Also Read: কেষ্টৰ তেলৰ লাভালাভ: ১৩ টা ঔষধীয় ব্যৱহাৰ | Castor Oil Benefits

ওকনিৰ চিকিৎসা | Lice Treatment 

যদি আপুনি মূৰত জীৱিত ওকনি বা কণী বিচাৰি পায় যি জীয়াই থাকিবলৈ সক্ষম তেতিয়াহে চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন হয়। এনেক্ষেত্ৰত এইবোৰক অধিক বিয়পাৰ পৰা প্ৰতিহত কৰিবলৈ দ্ৰুততাৰে পদক্ষেপ লোৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। মূৰৰ ওকনিৰ চিকিৎসাৰ ভিতৰত আছে:

  • কীটনাশক-আধাৰিত চিকিৎসা
  • চিলিকন-আধাৰিত সামগ্ৰী (Dimeticone or Dimethicone) 

উদ্ভিদ-আধাৰিত চিকিৎসা (উদাহৰণ স্বৰূপে নাৰিকল তেল) উপলব্ধ। এনে ধৰণৰ চিকিৎসাৰ কাৰ্যকৰীতাৰ ওপৰত, আৰু ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ যেনে জলফাই তেল বা মেয়নিজৰ ওপৰত ভাল গৱেষণাৰ অভাৱ আছে।

বৰ্তমানে মূৰৰ ওকনিয়ে কিছুমান কীটনাশকৰ প্ৰতি প্ৰতিৰোধমূলক শক্তি গঢ়ি তুলিছে, সেয়েহে এই সামগ্ৰীবোৰ আগৰ তুলনাত কম কাৰ্যকৰী। চিলিকনৰ সৈতে চিকিৎসা অধিক জনপ্ৰিয় হৈ উঠিছে। সেইবোৰত কীটনাশক নাথাকে, সেয়েহে প্ৰতিৰোধসম্পৰ্কীয় কোনো সমস্যা নাই। চিলিকন-আধাৰিত চিকিৎসাই ওকনিবোৰক তেলৰ স্তৰেৰে ঢাকি ৰাখে, যাৰ ফলত সিহঁতৰ শ্বাসৰুদ্ধ হয়। এইবোৰৰ বেছিভাগেই প্ৰায় ৭ ৰ পৰা ১০ দিনৰ পিছত পুনৰ প্ৰয়োগ কৰিবলগীয়া হয়।  

একমাত্ৰ চিকিৎসা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিলে ঘন ফনীৰ ব্যৱহাৰেই যথেষ্ট নহয়। কিন্তু অন্য চিকিৎসাবোৰ সফল হৈছে নে নাই তাক পৰীক্ষা কৰিবলৈ ফণীটো ব্যৱহাৰ কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। মূৰৰ ওকনিৰ চিকিৎসা কৰাৰ পিছত বিশেষজ্ঞসকলে কমেও দুসপ্তাহৰ বাবে প্ৰতি তিনি দিনত ঘন ফনীৰে চুলি ফনিয়াবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে।

যদি আপোনাৰ সন্তানৰ মূৰৰ ওকনিৰ চিকিৎসা কৰাৰ পিছতো কেইটামান নিট আছে, কিন্তু আপুনি কিছু সময়ৰ বাবে কোনো ওকনি পোৱা নাই, পৰজীৱীবোৰ সম্ভৱতঃ নোহোৱা হৈছে। নিট বা নিটৰ অংশবোৰ মূৰৰ ওকনি থকাৰ পিছত সপ্তাহৰ বাবে চুলিত লাগি থাকিব পাৰে। মূৰৰ ছালৰ পৰা নিটবোৰ কিমান দূৰত্বত আছে তাক চাই  নিটবোৰ কিমান পুৰণি সেয়া গম পোৱা যায়। চুলি প্ৰতি মাহে প্ৰায় এক চেণ্টিমিটাৰ হাৰত বৃদ্ধি হয়। গতিকে মূৰৰ ছালৰ পৰা এক চেণ্টিমিটাৰতকৈ অধিক দূৰত থকা যিকোনো নিট যথেষ্ট পুৰণি আৰু তাৰ পৰা পোৱালী গজাৰ সম্ভাৱনা নাথাকে।

Also Read: ১০+ আমলখিৰ উপকাৰিতা আৰু ব্যৱহাৰ | Benefits of Indian Gooseberry (Amla)

ওকনিৰ ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ | Home Remedies for Head Lice

ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ হিচাপে আপোনি মূৰত নিম্নলিখিত তেলবোৰ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে-

  • চাহ গছৰ তেল (Tea tree oil)
  • লেভেণ্ডাৰ তেল (lavender oil)
  • নিম তেল (Neem oil)
  • লঙ তেল (Clove oil)
  • ইউকেলিপ্টাছ তেল (Eucalyptus oil)
  • এনিচিড তেল (Aniseed oil)
  • ডালচেনি পাতৰ তেল (Cinnamon oil)
  • ৰঙা থাইম তেল (Red Thyme oil)
  • পেপাৰমিণ্ট তেল (Peppermint oil)
  • জায়ফল তেল (Nutmeg oil)

কমেও ১৩০°ফাৰেনহাইট (৫৪° চেণ্টিগ্ৰেড) গৰম পানীত যিকোনো ওকনি-আক্ৰান্ত সামগ্ৰী ধুব, ইয়াক ১৫ মিনিট বা অধিক সময়ৰ বাবে গৰম ড্ৰায়াৰত ৰাখিব, বা সামগ্ৰীটো এয়াৰ-টাইট প্লাষ্টিকৰ মোনা এটাত ৰাখিব আৰু ওকনি আৰু যিকোনো নিট মাৰিবলৈ দুসপ্তাহৰ বাবে এৰি দিব।

Also Read: জেতুকা (Henna) – 19+ ঔষধি গুণাগুণ আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰ

সামৰণি

উক্ত প্ৰৱন্ধটিত মূৰৰ ওকনিৰ সমস্যা সম্বন্ধে কিছু প্ৰয়োজনীয় তথ্য যোগান ধৰা হʼল। এই তথ্যবোৰ কেৱল আপোনাৰ জ্ঞানাৰ্থে আগবঢ়োৱা হৈছে। সমস্যা গুৰুতৰ হʼলে ডাক্তৰৰ কাষ চাপিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। 

Sources: NCBI

FAQ

১) মূৰৰ ওকনি কি?

উঃ- এইবোৰ হৈছে এক পৰজীৱী পতংগ যাক মানুহৰ মূৰ, ভ্ৰূ আৰু চকুৰ পতাত পোৱা যায়। মূৰৰ ওকনিয়ে দিনত কেইবাবাৰো মানুহৰ তেজ খায় আৰু মানুহৰ মূৰৰ ছালৰ ওচৰত বাস কৰে। মূৰৰ ওকনিয়ে ৰোগ বিয়পা বুলি জনা নাযায়।

২) মূৰৰ ওকনি সচৰাচৰ ক’ত পোৱা যায়?

উঃ- মূৰৰ ওকনি আৰু নিটবোৰ প্ৰায় একচেটিয়াভাৱে মূৰৰ ছালত পোৱা যায়, বিশেষকৈ কাণৰ চাৰিওফালে আৰু পিছফালে আৰু মুৰৰ পিছফালে ডিঙিৰ ওচৰত। মূৰৰ ওকনি কেতিয়াবা চকুৰ পতা বা ভ্ৰূত পোৱা যায় কিন্তু এয়া অস্বাভাৱিক আৰু অত্যন্তই বিৰল। মূৰৰ ওকনিয়ে ইহঁতৰ ছয়খন ভৰিৰ প্ৰতিটোৰ শেষত হুকসদৃশ নখৰ সৈতে চুলি টানকৈ ধৰি ৰাখে। মূৰৰ ওকনিৰ নিটবোৰ চুলিৰ খাদত দৃঢ়ভাৱে লাগি থাকে আৰু নিম্ফবোৰ ওলোৱাৰ পিছতো আঁতৰ কৰা কঠিন হ’ব পাৰে।

৩) মূৰৰ ওকনিৰ সংক্ৰমণৰ লক্ষণবোৰ কি?

উঃ- 

  • চুলিত কিবা চলাচল কৰাৰ অনুভৱ।
  • খজুৱতি, মূৰৰ লুজৰ কামোৰৰ প্ৰতি এলাৰ্জিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ ফলত।
  • বিৰক্তি আৰু টোপনি যোৱাত অসুবিধা; মূৰৰ ওকনি আন্ধাৰত আটাইতকৈ সক্ৰিয়।
  • খজুৱতিৰ ফলত মূৰত ঘাঁ। এই ঘাঁবোৰ কেতিয়াবা ব্যক্তিজনৰ ছালত পোৱা বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা সংক্ৰমিত হ’ব পাৰে।

৪) মূৰৰ ওকনিয়ে ৰোগ বিয়পাই নেকি?

উঃ- মূৰৰ ওকনিক চিকিৎসা বা ৰাজহুৱা স্বাস্থ্যৰ বিপদ বুলি গণ্য কৰিব নালাগে। মূৰৰ ওকনিয়ে ৰোগ বিয়পাই বুলি জনা নাযায়। কিন্তু এইবোৰ বিৰক্তি হ’ব পাৰে কিয়নো এইবোৰৰ উপস্থিতিৰ ফলত খজুৱতি আৰু টোপনি নোহোৱা হ’ব পাৰে। কেতিয়াবা ওকনিৰ ফলত অত্যাধিক খজুৱতি হ’ব পাৰে যিয়ে কেতিয়াবা গৌণ ছালৰ সংক্ৰমণৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।

৫) উইগ বা চুলিৰ টুকুৰাবোৰে ওকনি বিয়পাব পাৰে নেকি?

উঃ- মুূৰৰ ওকনি আৰু সিহঁতৰ কণী (নিট) সোনকালেই ধ্বংস হয় যদি এইবোৰ মানুহৰ মূৰৰ ছালৰ পৰা পৃথক হয়। প্ৰাপ্তবয়স্ক মূৰৰ ওকনি মানুহৰ মূৰৰ পৰা  তেজ অবিহনে কেৱল এদিন বা তাতোধিক দিন জীয়াই থাকিব পাৰে। আনহাতে, নিম্ফ (মূৰৰ সৰু ওকনি)-বোৰ কেৱল কেইবা ঘণ্টাহে জীয়াই থাকিব পাৰে। নিট (মূৰৰ ওকনিৰ কণী) মূৰৰ ছালৰ পৰা আতৰ হʼলে সাধাৰণতে এসপ্তাহৰ ভিতৰত মৰে আৰু ছালৰ পৰা দূৰত থাকিলে কম উষ্ণতাৰ বাবে পোৱালি গজাব নোৱাৰে। এই কাৰণবোৰৰ বাবে, উইগ বা আন চুলিৰ টুকুৰাৰ পৰা মূৰৰ ওকনি সংক্ৰমণ হোৱাৰ আশংকা অতি কম, বিশেষকৈ যদি উইগ বা চুলি টুকুৰাটো আগৰ ৪৮ ঘণ্টাৰ ভিতৰত জীৱিত ওকনিৰ দ্বাৰা সক্ৰিয়ভাৱে আক্ৰান্ত হোৱা কোনোবাই পিন্ধা নাই।

Writer: Aparna Singha

Leave a Reply